Ảnh hưởng của phẫu thuật đến vấn đề tình dục

Tỉ lệ hồi phục và trở lại hoạt động tình dục sau phẫu thuật thay đổi. Quá trình lý giải về phương pháp phẫu thuật, lời khuyên thực hành và hỗ trợ cảm xúc trước và sau mổ có thể giúp hồi phục hoạt động tình dục như trước.

Những bệnh nhân phẫu thuật bắc cầu động mạch vành có thể đã có rối loạn tình dục liên quan đến triệu chứng của bệnh, tác dụng phụ của thuốc hoặc cảm giác sợ chết đột ngột khi gắng sức. Sau phẫu thuật, bệnh nhân thường được khuyên tránh hoạt động tình dục trong khoảng thời gian phù hợp nào đó nhằm ngăn phải phẫu thuật lại. Chương trình tập luyện nhằm cải thiện chức năng tim (ví dụ: đi bộ tăng dần mức độ gắng sức hoặc tập luyện tại phòng tập thể dục) có thể giúp tự tin trở lại ở những bệnh nhân sợ quan hệ tình dục trở lại. Sự gắng sức trong giao hợp có thể ở mức độ vừ phải và cần không quá sức tương đương leo 2 cầu thang.

Ảnh minh họa

Sau khi cắt bỏ tử cung, bệnh nhân thường khuyên tránh quan hệ tình dục trong 6 - 8 tuần nhằm để lành vết thương. Bệnh nhân có khả năng trầm cảm và thường kéo dài vài ngày, vài tháng, mặc dù vài phụ nữ có thể trầm cảm còn lâu hơn nữa. Bản thân việc cắt tử cung không làm giảm chức năng tình dục. Tuy nhiên, những phụ nữ nhạy cảm cao tại vùng cổ và tử cung trong giao hợp có thể cảm nhận mất đi cảm giác kích thích.

Mặc dù cắt bỏ buồng trứng làm giảm testosterone và androgen (cũng như estrogen và progrsterone) nhưng ảnh hưởng của nó trên hoạt động tình dục vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, hầu hết phụ nữ cắt bỏ tử cung thường kèm theo cắt bỏ buồng trứng, hầu hết những phụ nữ này, với hoạt động tình dục và đôi khi còn nhiều hơn trước do họ không còn bận tâm đến việc tránh thai như trước.

Phẫu thuật cắt bỏ vú có thể làm tổn thương người phụ nữ về mặt tình dục. Họ có thể mất vẽ quyến rũ tình dục do cảm giác lúng túng ngại ngùng do giảm nữ tính hoặc sợ mất đi sự hấp dẫn trước bạn tình. Sự trầm cảm thường xảy ra trong 1 - 2 tuần đầu sau phẫu thuật cắt bỏ vú. Chương trình phục hồi có thể giúp phụ nữ và bạn tình của họ bằng cách thông qua phẫu thậu thẩm mỹ tái tạo ngực kết hợp liệu pháp tâm lý.

Sau phẫu thuật cắt bỏ tiền liệt tuyến, bệnh nhân thường khuyên tránh hoạt động tình dục trong 6 tuần. Phương pháp cắt bỏ tiền liệt tuyến qua niệu đạo có thể gây ảnh hưởng đến khả năng giao hợp và có thể gây phóng tinh ngược dòng. Khoảng ít nhất 10% số đàn ông mất khả năng để đạt độ cương, mặc dù hầu hết đàn ông trở về mức chức năng tình dục như trước khi phẫu thuật. Hầu hết rối loạn cương dương sau cắt bỏ tiền liệt tuyến qua niệu đạo đều là tâm lý, khoảng 3 - 5% số đàn ông là không do tâm lý.

Cắt bỏ tinh hoàn ở đàn ông lớn tuổi thường để điều trị ung thư tiền liệt tuyến, ảnh hưởng đến tâm lý nặng nề. Những lời khuyên trước và sau phẫu thuật là rất cần thiết. Rối loạn cương dương do tâm lý có thể xảy ra, nhưng hầu hết đàn ông có thể có tình trạng cương bình thường.

Ở người đàn ông, việc cắt bỏ hậu môn trực tràng có thể dẫn đến rối loạn cương cương hoàn toàn do sự tổn thương thần kinh liên quan cơ quan sinh dục. Ở người phụ nữ sau khi cắt bỏ hậu môn trực tràng, khả năng cảm nhận tình dục và giao hợp thường bình thường, do các dây thần kinh liên quan thường xa vị trí phẫu thuật.

Hoạt động tình dục vẫn có thể được sau khi làm hậu môn nhân tạo, mặc dù có phần phức tạp. Bệnh nhân và người bạn tình nên được có những lời khuyên về tâm lý, hướng dẫn y học phù hợp.

BS. NGUYỄN THANH HUÂN