Theo Đông y, thông thảo vị ngọt nhạt, tính hàn; vào kinh phế và vị. Có tác dụng tả phế lợi thủy, lợi sữa. Dùng trị các chứng lâm, thấp ôn,
Thông thảo là phần lõi trắng giữa thân cây thông thảo họ ngũ gia bì (Araliaceae)]. Thông thảo chứa % protein; chất béo; chất xơ; pentosan; uronid. Theo Đông y, thông thảo vị ngọt nhạt, tính hàn; vào kinh phế và vị. Có tác dụng tả phế lợi thủy, lợi sữa. Dùng trị các chứng lâm, thấp ôn, viêm đường tiết niệu, phù nề, phụ nữ sau đẻ thiếu sữa. Liều dùng, cách dùng: 4 - 16g bằng cách sắc, nấu, hầm.
Lõi trắng thân cây thông thảo cho vị thuốc thông thảo.
Thông thảo được dùng làm thuốc cho các trường hợp:
Hành khí, thông sữa: Trị tắc và thiếu sữa sau khi đẻ.
Bài 1: thông thảo 10g, cám gạo nếp 10g, hạt bông (sao vàng) 15g. Sắc uống 3 lần trong ngày. Tác dụng lợi sữa.
Bài 2: thông thảo 8g, móng heo 1 đôi, xuyên khung 6g, xuyên sơn giáp 8g, cam thảo 4g. Sắc uống. Chữa sau sinh ít sữa.
Lợi niệu thông lâm: trị các chứng bệnh thấp nhiệt, thủy thũng, tiểu dắt và ít.
Bài 1 - Thang thông thảo: thông thảo 12g, cù mạch 12g, thiên hoa phấn 12g, liên kiều 12g, cam thảo 4g, bạch chỉ 8g, sài hồ 8g, thanh bì 8g, xích thược 8g, cát cánh 8g. Sắc uống. Trị tiểu nhỏ giọt.
Bài 2 - Thuốc thông sa: thông thảo 12g, hạnh nhân 12g, màng mề gà 12g, hậu phác 8g, mộc thông 8g, trần bì 8g, hải kim sa 16g, hạt củ cải 12g. Sắc uống. Trị cổ trướng (bụng trướng to), bí tiểu.
Bài 3: thông thảo 8g, đại phúc bì 12g, phục linh bì 16g. Sắc uống. Trị viêm thận cấp, thủy thũng, tiểu ít.
Bài 4: thông thảo 12g, cù mạch 12g, liên kiều 12g, mộc thông 8g, cam thảo 4g. Sắc uống. Trị nhiễm khuẩn niệu đạo.
Một số món ăn thường dùng
Chân giò hầm thông thảo: chân lợn đen 1 đôi, thông thảo 4g, có thể thêm 2 - 4g nhân sâm. Chân lợn làm sạch chặt nhỏ, hầm với thông thảo, nhân sâm. Món này thích hợp cho sản phụ sau đẻ ít sữa.
Thông nhũ thang: thông thảo 8g, chân lợn 2 cái, xuyên khung 6g, xuyên sơn giáp 8g, cam thảo 4g. Chân lợn làm sạch chặt khúc; xuyên sơn giáp được nướng phồng. Tất cả đem hầm chín nhừ, bỏ bã thuốc, thêm gia vị là được. Món này tốt cho sản phụ sau đẻ tắc sữa ít sữa ăn. Ngoài ra, chị em có thể kết hợp dùng nước hành nấu rửa vuốt nhẹ núm vú theo chiều nan hoa nhiều lần.
Cháo lô căn thông thảo trần bì: thông thảo 6g, sinh lô căn 30g, trần bì 2g, gạo tẻ 60g. Tất cả đem nấu cháo loãng, uống. Món này tốt cho người bị nôn thổ, nôn khan sau khi bị bệnh đường ruột, thương hàn.
Kiêng kỵ: Người không bị thấp nhiệt hoặc đi tiểu nhiều dùng phải thận trọng. Phụ nữ có thai cấm dùng.
BS. Tiểu Lan