Mùa hè là mùa có sự thay đổi đáng kể về khí hậu làm xuất hiện nhiều loại bệnh cho mọi lứa tuổi, nhưng người cao tuổi cần lưu ý nhiều hơn bởi sức đề kháng của cơ thể ngày một giảm dần...
Mùa hè là mùa có sự thay đổi đáng kể về khí hậu làm xuất hiện nhiều loại bệnh cho mọi lứa tuổi, nhưng người cao tuổi cần lưu ý nhiều hơn bởi sức đề kháng của cơ thể ngày một giảm dần, chức năng của các cơ quan cũng yếu đi.
Mùa hè, thời tiết oi bức, nhiệt độ tăng cao, nắng nóng dài ngày, trong khi sức đề kháng của người cao tuổi ngày một giảm và dễ chịu sự tác động của thời tiết nên nguy cơ mắc bệnh càng cao. Những bệnh dưới đây là bệnh người cao tuổi dễ mắc trong những ngày hè nóng nực.
Bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch là một trong những bệnh người già thường mắc phải nhất vào mùa hè. Mùa hè nóng nực, người cao tuổi (NCT) bị ra mồ hôi nhiều nên rất dễ bị mất nước và chất điện giải. Trong khi đó, NCT lại hay mất cảm giác khát nên không chủ động uống đủ nước cần thiết. Quá trình này nếu không được khắc phục, để kéo dài trong nhiều giờ, nhiều ngày có thể gây ảnh hưởng lớn đến huyết áp và nhịp tim của cơ thể NCT như: tim đập nhanh hơn, huyết áp có thể bị tụt (đặc biệt là ở người có tiền sử huyết áp thấp). Hơn nữa, khi cơ thể NCT bị mất nước và chất điện giải thì khả năng tự điều chỉnh rất khó khăn. Do đó, nếu cơ thể mất nước nhẹ thì sẽ luôn trong tình trạng mệt mỏi, bủn rủn tay chân, chóng quên và hay cáu gắt, nếu mất nước nặng hơn có thể truỵ tim mạch. Khi trời nóng, giải pháp tốt nhất là NCT nên ở trong phòng máy lạnh và không đi ra ngoài nhiều. Tuy nhiên cần lưu ý, NCT nếu có bệnh tăng huyết áp mà bị lạnh đột ngột (tắm nước lạnh, trong điều hòa có nhiệt độ thấp quá) rất có thể xảy ra các biến chứng nguy hiểm, nếu nhẹ huyết áp tăng gây hoa mắt chóng mặt, buồn nôn, nôn, nhức đầu, loạn nhịp tim; nặng có thể xuất huyết não, đột quỵ.
NCT nên chú ý chế độ dinh dưỡng tránh hiện tượng rối loạn tiêu hóa.
Rối loạn giấc ngủ
Giấc ngủ rất cần cho một cơ thể khỏe mạnh, ngủ không đủ hoặc bị các chứng rối loạn giấc ngủ sẽ dẫn tới những điều tồi tệ cho sức khỏe. Ở NCT, giấc ngủ càng quan trọng hơn bao giờ hết do độ tuổi này sức khỏe bắt đầu suy giảm, cùng với những căn bệnh tuổi già. Khi trời nắng nóng, cơ thể mệt mỏi, khi đi ngủ sẽ rất khó ngủ. Rối loạn giấc ngủ là chứng bệnh rất đáng ngại với NCT trong những ngày nóng. NCT thường chỉ trải qua giấc ngủ thực sự khoảng 4 tiếng mỗi ngày, chính điều này đã là sự biểu hiện của việc không được ngủ đủ giấc. Có thể lúc đi ngủ thì thường trằn trọc mãi không ngủ được hoặc là ngủ rất dễ nhưng lại tỉnh sớm và nằm trằn trọc cả đêm. Ở người có tình trạng rối loạn giấc ngủ, làm cơ thể không được hồi phục sức khỏe đầy đủ sẽ dẫn tới tình trạng mệt mỏi, suy nhược, ảnh hưởng tới thần kinh. Do sức khỏe kém nên NCT thường ít vận động thể chất khiến cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, ốm yếu, kém phần dẻo dai cũng khiến NCT khó đi vào giấc ngủ hơn. Tình trạng rối loạn giấc ngủ không được điều chỉnh, lâu ngày còn có thể dẫn tới suy nhược cơ thể, chán nản, trầm cảm hay cáu gắt, chán ăn, buồn bã, bi quan,…
Đột quỵ
Đột quỵ ở NCT xảy ra vào mùa hè chiếm một tỷ lệ đáng kể do thay đổi nhiệt độ, thay đổi chế độ sinh hoạt, ăn uống và nhất là ở những người có tiền sử bệnh tim mạch (nhồi máu cơ tim, thiểu năng mạch vành), tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, rối loạn mỡ máu (tăng cholesterol, triglycerid), đái tháo đường... Một số dấu hiệu đột quỵ vì nắng nóng bao gồm: mặt đỏ bừng, nhiệt độ cơ thể cao, nhức đầu, buồn nôn, mạch nhanh, chóng mặt và không tiết mồ hôi mặc dù thời tiết rất nắng nóng. Do đó, NCT nên hạn chế đi lại hay làm việc trong những ngày nắng nóng vào những giờ cao điểm từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, cần đội nón mũ rộng vành khi đi ngoài nắng, dùng máy điều hòa nhiệt độ thì nên để nhiệt độ khoảng 26 - 28 độ C. Đặc biệt, nên hạn chế đi ra nơi nóng rồi vào lạnh. Thống kê cho thấy, tỷ lệ đột quỵ ở NCT thường xảy ra vào chiều tối hoặc nửa đêm về sáng lúc mà thân nhiệt có nhiều thay đổi. Nhiệt độ càng cao thì mức độ đột quỵ càng nặng.
Bệnh đường hô hấp
Mùa hè nhưng NCT có thể bị cảm lạnh do chế độ sinh hoạt hàng ngày không hợp lý (đang đi ngoài nắng về lại tắm ngay hoặc vào phòng điều hòa nhiệt độ thấp). Nếu nhẹ có thể gây viêm đường hô hấp trên như viêm họng, viêm mũi, nếu nặng có thể viêm phế quản, viêm phổi. Đối với NCT bị bệnh viêm phế quản mạn tính, giãn phế quản hoặc hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, khi nóng, lạnh đột ngột cũng sẽ tái xuất hiện, nhất là hen ác tính rất nguy hiểm đến tính mạng. Vì thế, khi đi ngoài nắng nóng về, NCT khoan hãy vào phòng lạnh ngay và nên để thân nhiệt giảm dần, nghỉ ngơi từ 15 - 30 phút mới tắm hoặc vào phòng điều hòa.
Rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa là một trong những chứng bệnh phổ biến trong mùa hè, nhất là vào những ngày nắng nóng. Với NCT, nguy cơ bị rối loạn tiêu hóa cao hơn người trẻ do sức đề kháng và sự chuyển hóa thức ăn trong cơ thể kém. Hơn nữa, trong trời nóng, thức ăn, nước uống không đảm bảo vệ sinh (ăn rau sống, uống nước đá nhiễm khuẩn, ăn tiết canh hoặc thực phẩm bị ô nhiễm vi sinh vật, hóa chất) dẫn đến ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy gây mất nước và chất điện giải.
Một số NCT do chế độ ăn uống chưa hợp lý trong mùa hè nên thường bị chứng đầy bụng, khó tiêu, đầy hơi, trướng bụng, táo bón... Những bệnh đường tiêu hóa này tái đi tái lại nhiều lần sẽ làm sức khỏe NCT suy giảm và nguy cơ mắc các bệnh tiết niệu, nội tiết, tim mạch... tăng cao hơn.
Lời khuyên của thầy thuốc
NCT có sức khỏe kém hay bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, bệnh tim mạch thì cần hết sức lưu ý là không tắm nước lạnh hoặc dùng máy lạnh ở nhiệt độ thấp, nhất là đang nóng, ra nhiều mồ hôi mà vào phòng máy lạnh đột ngột. Nếu ở phòng máy lạnh thì nên để ở 26 - 28 độ. Không nên dùng thực phẩm lạnh quá (chè đá, uống nước có đá hoặc dùng hoa quả lấy ra từ tủ lạnh...). Không nên uống bia lạnh quá đà nhất là người có bệnh tim mạch, tăng huyết áp, hen suyễn. Cần uống đủ lượng nước hàng ngày không để tình trạng khát nước. Nên ăn nhiều rau, trái cây, nhất là các loại rau, quả dễ tiêu hóa vừa để cung cấp thêm nước, các vi chất, vừa để chống táo bón. Nên tham gia các bài tập thể dục dành cho NCT (tập thể dục dưỡng sinh hoặc đi bộ, chơi cầu lông, bơi) hoặc đi bộ tùy theo sức khỏe.
BS. Trần Trung