Làm thế nào để duy trì lá gan khỏe mạnh? Đây là câu hỏi không chỉ của những bệnh nhân đang mang trong mình căn bệnh gan mạn tính mà cả của những người bình thường. TS Đinh Quý Lan, Chủ tịch Hội gan mật Việt Nam khuyên vào mùa hè, để phòng và bảo vệ gan cần có chế độ ăn hợp lý, chế độ luyện tập, sinh hoạt khoa học.
Nắng nóng liên tục khiến cơ thể bị mất nước, nhiều người cảm thấy bức bối, khó chịu. Mùa hè cũng là mùa làn da của con người bị tổn hại nặng nề nhất bởi nắng và nóng. Nhiều chị em thường than phiền vì tình trạng sạm da, nám da tăng lên, thậm chí mụn nhọt cũng xuất hiện nhiều hơn. Tình trạng nắng nóng kéo dài còn khiến con người mệt mỏi, nhất là những người vốn có sẵn các bệnh mạn tính như huyết áp, tim mạch, gan… tình trạng càng trầm trọng hơn.
Một trong những căn nguyên gây ảnh hưởng tới sức khỏe trong mùa hè là do lá gan của chúng ta. Theo TTND. BS CKII. TS Nguyễn Hồng Siêm, Chủ tịch Hội Đông y Hà Nội, Phó Chủ tịch Trung ương Hội Đông y Việt Nam, vào mùa hè, nhiệt độ bên ngoài nóng, khiến cơ thể bị mất nước, nếu không uống đủ nước, không chỉ gan mà nhiều cơ quan khác trong cơ thể sẽ không thể giải độc tố ra khỏi cơ thể, tất sẽ sinh mụn nhọt, lở ngứa. Vào mùa nóng nếu chúng ta ăn nhiều thức ăn cay, nóng, mang tính nhiệt như rượu, bia, ớt, hạt tiêu, quế… sẽ tạo ra gánh nặng cho cơ thể, nhất là gan.
Ăn uống thế nào để duy trì lá gan khỏe mạnh?
TS Đinh Quý Lan, Chủ tịch Hội khoa học gan mật Việt Nam, nguyên Giám đốc Trung tâm phòng chống ung thư, nguyên Chủ nhiệm Khoa Tiêu hóa Nội soi Bệnh viện Hữu Nghị cho biết, cần thực hiện một chế độ ăn uống vệ sinh, cân đối giữa chất đạm, chất béo, tinh bột và rau xanh để duy trì sức khỏe, nên ăn nhiều rau xanh. Nếu bị bệnh gan, cần ăn nhiều chất bổ dưỡng, với lượng protein cao, lượng mỡ thấp, ăn vừa phải đường, đủ vitamin. Hạn chế những món ăn nhiều mỡ, khó tiêu, hạn chế chất béo, có nguồn gốc động vật, không ăn các thực phẩm không còn tươi, có chất bảo quản, phẩm màu, các chất phụ gia, những thực phẩm chế biến sẵn, hay các loại gia vị có chất kích thích bởi chúng buộc gan phải làm việc nhiều.
TS Đinh Quý Lan, Chủ tịch Hội khoa học gan mật Việt Nam
Quan trọng nhất là cần ăn chậm, nhai kỹ để gan có thời gian sản xuất ra dịch mật cần thiết để tiêu hóa thức ăn. Bên cạnh đó, có một số loại trà giải nhiệt cũng có thể sử dụng, TS Siêm khuyên. Những loại trà thanh nhiệt được Bộ Y tế cấp phép có thể sử dụng để làm mát cơ thể trong mùa hè. Đặc biệt, người dân nên thận trọng trước những loại cây, thuốc nam pha, đun uống như đồ giải khát không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
TS Siêm cho rằng, ngay trong dân gian Việt Nam có rất nhiều loại cây lá có thể đun, uống để làm mát như cây nhọ nồi, sắn dây (đông y gọi là cát căn), rau má giải nhiệt rất tốt, hoặc đơn giản như uống nước chanh, ăn dưa hấu, hay lấy cây vòi tre giã ra vắt lấy nước uống, ké đầu ngựa, bồ công anh … đều có tác dụng giải nhiệt . Tùy từng địa phương, mỗi gia đình, cá nhân có thể lựa chọn cách giải nhiệt trong mùa hè cho phù hợp.
Uống nước cam chanh là một trong những cách giúp giải nhiệt trong mùa hè
Cách sinh hoạt đúng để bảo vệ gan
Để có lá gan khỏe, người dân nói chung không nên uống thuốc bừa bãi. Chỉ dùng thuốc khi bị ốm và có chỉ định của bác sĩ. TS Lan nói: “Suy cho cùng, thuốc cũng qua gan”. Nếu bị mắc bệnh bắt buộc phải dùng thuốc hãy đến tư vấn bác sĩ nhất là khi người bệnh mắc bệnh về gan.
Một trong những cách bảo vệ gan hiệu quả nhất là hạn chế uống rượu, bia, hút thuốc lá. Thuốc lá chứa nhiều chất độc hại, khi những chất này vào máu, sẽ qua gan, gan sẽ phải làm việc để thải chất độc ra khỏi cơ thể. Theo Tổ chức Y tế thế giới, 71,7% nam giới Việt Nam bị xơ gan là do uống rượu bia. Vì vậy để bảo vệ lá gan, cách tốt nhất là hạn chế uống rượu, bia.
Giảm stress, tránh thức khuya cũng là cách duy trì cho gan khỏe bởi nếu thức khuya sẽ ảnh hưởng tới thần kinh, nội tiết, đến khả năng chuyển hóa của cơ thể, từ đó cũng tác động tới gan. TS Lan cho rằng stress hay thức khuya không chỉ ảnh hưởng tới gan mà còn ảnh hưởng tới nhiều bộ phận cơ thể khác.
Tập thể dục tốt phòng bệnh gan nhiễm mỡ.
Theo TS Đinh Quý Lan, người bị bệnh về gan ngoài chế độ ăn uống, bồi dưỡng cơ thể hợp lý, đúng cách, cần có chế độ vận động đúng. Cùng là bệnh gan nhưng mỗi loại bệnh có cách điều trị và hỗ trợ tăng cường sức khỏe khác nhau. Người bị bệnh gan cấp tính nên được nghỉ ngơi, vận động nhẹ nhàng, nếu bệnh nặng, cần được nghỉ ngơi tuyệt đối. Những người đang lao động nặng nên nghỉ việc một thời gian để dưỡng bệnh. Tuy nhiên với bệnh gan nhiễm mỡ, việc vận động hay tập các môn thể thao là điều bắt buộc, đặc biệt khi người bệnh được xác định mắc gan nhiễm mỡ do thừa cân, béo phì. Nói chung tập thể dục thường xuyên không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà giúp gan tạo ra dịch mật đều đặn, giúp tiêu hóa chất đạm và mỡ được dễ dàng.
Hải Yến