Thuốc giãn mạch (vasodilator) là những thuốc có tác dụng làm giãn các tế bào cơ trơn của thành mạch, khiến các mạch máu nở to, rộng ra, tốc độ lưu thông máu tăng và làm giảm áp lực lên thành mạch gây hạ huyết áp.
Phân loại và cơ chế tác dụng
Phân loại:
Thuốc giãn mạch được chia làm ba nhóm tùy theo vị trí tác động của thuốc:
- Thuốc giãn mạch tác động trên động mạch.
- Thuốc tác động trên tĩnh mạch.
- Thuốc tác động hỗn hợp vừa trên động mạch vừa trên tĩnh mạch. Đa số các thuốc giãn mạch thuộc nhóm này.
Cơ chế tác dụng:
Các thuốc giãn mạch làm giảm nồng độ ion Ca2+ trong máu và trong các tế bào cơ trơn của thành mạch, gây ra sự giãn nở các mạch máu.
Thuốc giãn mạch khiến các mạch máu nở to, rộng ra, tốc độ lưu thông máu tăng
Một số thuốc giãn mạch thông dụng:
Nhóm thuốc nitrat: glyceryl trinitrat, isosorbid mononitrat, isosorbid dinitrat…
Nhóm thuốc đối kháng canxi: amlodipin, verapamil, ditilazem…
Nhóm thuốc ức chế men chuyển: captopril, lisnopril, enalapril…
Nhóm thuốc đối kháng thụ thể angiotensin II: losartan, valsartan…
Nhóm thuốc chẹn alpha: alfuzosin, doxazosin, prazosin…
Nhóm thuốc ức chế enzym phosphodiesterase-5 (PDE-5): sildenafil, tadalafil, vardenafil…
Những ứng dụng trong điều trị
Các thuốc giãn mạch thường được chỉ định điều trị trong các trường hợp sau:
Cao huyết áp: hầu hết các thuốc được sử dụng trong điều trị cao huyết áp là những thuốc giãn mạch (do có tính chất làm hạ huyết áp) như: thuốc đối kháng canxi (nifedipin, felodipin, amlodipin…), thuốc ức chế men chuyển (captopril, lisnopril, enalapril…)…
Hầu hết các thuốc được sử dụng trong điều trị cao huyết áp
Đau thắt ngực: khi các động mạch vành không cung cấp đủ máu cho tim sẽ gây ra cơn đau thắt ngực. Các thuốc giãn mạch nhóm nitrat (glyceryl trinitrat, isosorbit mononitrat, isosorbit dinitrat…) làm tăng lưu luợng máu qua tim nên thường được chỉ định điều trị bệnh đau thắt ngực.
Suy tim: tình trạng cơ tim bị suy yếu, không bơm đủ máu cung cấp cho các cơ quan của cơ thể. Có nhiều thuốc giãn mạch được chỉ định trong điều trị suy tim như: các thuốc ức chế men chuyển (captopril, lisnopril, enalapril…), các thuốc đối kháng angiotensin II (losartan, ibesartan…), các thuốc chẹn beta (metoprolol, bisoprolol…)…
Điều trị rối loạn cương dương: nhóm thuốc ức chế enzym PDE-5 (sildenafil, tadalafil, vardenafil…) thường được sử dụng trong điều trị rối loạn cương dương do có tác động làm giãn cơ trơn ở dương vật, giúp tăng luu lượng máu đến thể hang gây cương cứng.
Cần lưu ý:
- Thuốc giãn mạch có thể gây ra các tác dụng phụ: đau ngực, chóng mặt, buồn nôn, đánh trống ngực, nhịp tim nhanh, phù…
- Không sử dụng thuốc giãn mạch cho người mắc bệnh huyết áp thấp hay đang bị thiếu máu nghiêm trọng, phụ nữ mang thai hay đang cho con bú…
- Không được sử dụng đồng thời nhóm thuốc nitrat với nhóm thuốc ức chế enzym PDE-5 (sildenafil, tadalafil, vardenafil…) vì gây ra tác hại nguy hiểm trên tim.
- Đa số các thuốc giãn mạch là những thuốc kê đơn, người bệnh không được tự ý sử dụng, phải được sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ của các thầy thuốc chuyên khoa.
DS. MAI XUÂN DŨNG