Thoát vị đĩa đệm cột sống (TVĐĐCS) thường là hậu quả của thoái hóa đĩa đệm. Cùng với sự tăng dần của tuổi tác, đĩa đệm sẽ ngày càng bị khô...
Thoát vị đĩa đệm cột sống (TVĐĐCS) thường là hậu quả của thoái hóa đĩa đệm. Cùng với sự tăng dần của tuổi tác, đĩa đệm sẽ ngày càng bị khô, trở nên kém linh hoạt và dễ bị tổn thương khi bị chấn thương. Ít người biết rằng nguyên nhân của bệnh chủ yếu từ những thói quen sai lầm trong cuộc sống.
Thoát vị đĩa đệm cột sống đề cập đến bệnh lý của đĩa đệm cột sống bị dịch chuyển ra khỏi vị trí bình thường của thân đốt sống, dẫn đến chèn ép rễ thần kinh hoặc ống sống. TVĐĐCS thường gặp ở cột sống cổ và cột sống thắt lưng gây chèn ép rễ thần kinh hoặc ống sống tại vị trí bị chèn ép.
TVĐĐCS thường là hậu quả của thoái hóa đĩa đệm. Ít người biết nguyên nhân thực sự của TVĐĐCS đa số do những vi chấn thương lặp đi lặp lại gây nên, khiến người bệnh không chú ý đến. Ví như mang vác nặng có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm. Một số trường hợp do chấn thương cột sống khi bị ngã từ trên cao xuống, tai nạn giao thông, tai nạn lao động... gây thoát vị đĩa đệm.
Cần lưu ý những yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm bao gồm:
Cân nặng cơ thể: Thừa cân làm tăng gánh nặng cho những đĩa đệm cột sống thắt lưng dẫn đến tăng nguy cơ TVĐĐCS thắt lưng.
Nghề nghiệp: Những nhóm nghề nghiệp cần hoạt động thể lực nhiều, như thường xuyên phải mang vác nặng, đẩy hoặc kéo vật nặng, nghiêng hoặc vẹo cột sống sang bên... đều làm tăng nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm.
Yếu tố di truyền: Một số người bị mắc thoát vị đĩa đệm có tính chất di truyền trong gia đình.
Khi nào cần đến bác sĩ?
Người bệnh TVĐĐCS có thể không có triệu chứng - hình ảnh thoát vị đĩa đệm có thể phát hiện tình cờ trên phim chụp. Một số trường hợp TVĐĐCS gây đau cột sống. Thoát vị đĩa đệm thường gặp nhất ở cột sống thắt lưng và cột sống cổ.
Triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm cột sống
Đau chân hoặc tay: Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể gây nên triệu chứng đau vùng thắt lưng lan xuống mông, mặt sau đùi, mặt sau ngoài cẳng chân và có thể cả bàn chân. Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ gây nên triệu chứng đau cổ, vai, cánh tay. Triệu chứng đau tay và chân có thể khởi phát hoặc tăng lên khi ho, hắt hơi, khi vận động cột sống.
Tê bì: Người bệnh bị thoát vị đĩa đệm cột sống thường phiền toái vì bị tê bì ở vùng cơ thể tương ứng với vùng chi phối của thần kinh bị đĩa đệm chèn ép.
Yếu cơ: Thoát vị đĩa đệm chèn ép thần kinh làm giảm đáp ứng vận động của nhóm cơ do thần kinh đó chi phối gây nên yếu cơ. Triệu chứng yếu cơ có thể kín đáo chỉ phát hiện được khi người thầy thuốc thăm khám nhưng cũng có thể rất rõ ràng ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh hoặc gây tàn phế.
Cần phải đến tư vấn bác sĩ nếu bạn có triệu chứng đau cổ lan ra vai tay hoặc đau lưng lan xuống hông, chân hoặc phối hợp với triệu chứng tê bì, yếu cơ.
Coi chừng các biến chứng của thoát vị đĩa đệm
Tủy sống không chiếm hết chiều dài của ống sống mà tận hết ở phần cao của cột sống thắt lưng. Phần thấp của cột sống thắt lưng chứa đựng các dây thần kinh trong ống sống như đuôi ngựa. Một số trường hợp thoát vị đĩa đệm có thể gây nên chèn ép tủy sống cấp hoặc hội chứng đuôi ngựa và cần phải phẫu thuật cấp cứu để giải phóng chèn ép, tránh liệt vĩnh viễn.
Cần phải đến ngay cơ sở y tế nếu thấy:
Các triệu chứng nặng hơn: đau, tê bì, yếu chi trở nên nặng hơn khiến bạn không thể thực hiện các hoạt động thường ngày.
Rối loạn đại tiện hoặc tiểu tiện: bí tiểu hoặc tiểu không tự chủ, đại tiện không tự chủ.
Mất cảm giác vùng hậu môn sinh dục, mặt trong đùi và cẳng chân.
Cần thay đổi lối sống phù hợp với bệnh lý
Sử dụng thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau không cần kê đơn cần được sử dụng một cách hợp lý để tránh việc sử dụng không đúng chỉ định. Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi lựa chọn những thuốc giảm đau tác dụng mạnh hơn.
Sử dụng nghiệm pháp nhiệt: Trong những đợt cấp của bệnh có thể chườm lạnh để giảm đau và giảm phản ứng viêm của bệnh. Khi thoát khỏi đợt cấp, người bệnh có thể chườm ấm để giãn cơ và cho cảm giác dễ chịu hơn.
Tránh nằm quá nhiều: Nằm quá nhiều làm cho các khớp cột sống bị cứng và yếu cơ. Nên nằm nghỉ ngơi khoảng 30 phút sau đó đứng dậy đi lại hoặc làm một số công việc nhà. Cần tránh những tư thế gây đau cho cột sống.
Phòng bệnh thế nào?
Tập luyện: Các bài tập làm khỏe khối cơ cạnh cột sống sẽ có tác dụng làm vững cột sống và tránh các bệnh lý đĩa đệm.
Duy trì tư thế tốt: Duy trì một tư thế tốt trong học tập, lao động và làm việc sẽ tránh được những sang chấn cho cột sống. Nên ngồi thẳng lưng và không nên giữ nguyên một tư thế trong thời gian dài. Để nâng vật nặng, hãy gấp gối thay vì cúi lưng.
Duy trì thể trạng hợp lý: Cần duy trì cân nặng hợp lý với chiều cao để tránh áp lực cho cột sống.
ThS.BS. Đỗ Văn Minh (Viện Chấn thương chỉnh hình - BV Việt Đức)